Wat is voor mij een muzisch schoolklimaat?

Als je een muzische school binnenstapt, vind ik dat je je meteen welkom voelen door de gezellige sfeer die er hangt. Je moet er het gevoel hebben dat je jezelf mag zijn en er volledig vrij mag zijn om jezelf uit te drukken.
Dit kan je zien doordat er veel kleur aanwezig is op school. De muren van de school kunnen een originele, felle kleur hebben; er kan ergens een gedicht op een muur of de speelplaats hangen; de fietsenstalling kan creatief aangepakt zijn... Maar het valt nog meer op als er werkjes van de leerlingen opgehangen zijn. Dit heeft bovendien een positief effect op het zelfvertrouwen van de leerlingen omdat zij het gevoel krijgen dat hun werk geapprecieerd wordt. Je moet er wel voor zorgen dat het aantal werken van leerlingen die gepresenteerd worden gedoseerd blijft. Teveel werken op één plaats zorgen voor een rommelige sfeer. Je kan de werken dan beter regelmatig vervangen. Ook kan je de leerlingen betrekken in hoe je je klas, de gang of een leeg lokaal zal aankleden.

Maar een muzische school brengt niet enkel het muzisch beleven van kinderen naar buiten, ze moet ook hetgeen dat zich op muzisch-cultureel vlak afspeelt buiten de school naar binnen brengen. Zo kan je af en toe naar een dans- of theatervoorstelling gaan kijken; een plaatselijke kunstenaar gaan bezoeken of naar de school laten komen; een aantal studenten uit een kunstopleiding laten komen; beelden, foto's, geluidsmateriaal laten zien... Daarnaast kan de school buiten de schooluren beschikbaar gesteld voor allerlei culturele activiteiten waar leerlingen eventueel aan kunnen deelnemen.

Je kan ook gewoon simpelweg eens een muzisch tussendoortje in je dagplanning voorzien, een opruimliedje zingen bij het opruimen of bij meer speciale gelegenheden de leerlingen bv. geheel vrij iets laten creëren voor het schoolfeest, een jarige in de klas vieren met een verjaardagsrap waarbij je voor elke leerling twee persoonlijke regels toevoegt... Bij de muzische activiteiten die op het schoolfeest aan bod komen is het belangrijk dat ze een weerspiegeling zijn van wat er tijdens het schooljaar gebeurt.

Muzo integreren in andere leergebieden is ook een gemakkelijke manier om dit vak wat meer aan bod te laten komen (bv. bibliodrama bij godsdienst (drama), een Frans lied aanleren (muziek), Franse zinnen uitbeelden om de nieuwe woordenschat beter te onthouden (bewegingsexpressie), in een les Nederlands een gedicht maken met beginrijm (muzisch taalgebruik)…). Kinderen zoveel mogelijk laten doen, ervaren, observeren zorgt ervoor dat leerlingen creatiever blijven. 

Investeren in voldoende goede muzische ruimtes waar leerlingen vrij kunnen bewegen en experimenteren is ook nog een belangrijk aspect. Sommige ruimtes die al aanwezig zijn, kunnen mits enkele kleine aanpassingen al een geschikte muzische ruimte worden. Zo kan je gordijnen voorzien in de turnzaal. Dit creëert een gezellige sfeer en leerlingen zullen er misschien gebruik van maken bij bv. een les drama.

Om de kinderen te laten groeien in hun proces moet je als leerkracht betekenisvolle activiteiten voorzien waarin voldoende ruimte is voor een persoonlijke aanpak van de leerling. Kinderen ontwikkelen hierdoor namelijk heel wat basisvaardigheden.

Breed muzisch werken doe je als leerkracht door naast muzische lessen ook andere werkvormen te gebruiken zoals muzisch hoekenwerk, muzisch projectwerk, vrij muzisch werken, muzische projecten, een atelier, een carrouselsysteem en een keuzeworkshop. De eerste drie organisatievormen zijn op klasniveau, muzische projecten kunnen zowel op klasniveau als schoolniveau georganiseerd worden en de laatste drie vormen zijn op schoolniveau.

De drijvende kracht van het leerproces is dat leerlingen leren van en met elkaar (interactie), dat leerlingen nadenken over hun eigen leerproces en dit zelf kunnen sturen (reflectie) en dat je als leerkracht bijstuurt, helpt denken, uitdaagt... (coaching). De werkvorm die al deze troeven biedt, is vrij muzisch werken. Maar er zijn nog enkele voordelen verbonden aan deze werkvorm:

• De verantwoordelijkheidszin groeit.
• De rijke omgeving is een meerwaarde.
• Hoge betrokkenheid van de leerlingen

Als leerkracht is het erg belangrijk dat je toont dat je geloof hebt in het kunnen van de leerling. Daarom moet je hen veel positief bevestigen. Zo worden leerlingen extra gestimuleerd en bouw je bij hen een positief zelfbeeld op.
Zorg er daarnaast voor dat je een open houding hebt zodat leerlingen durven experimenteren. Je moet hen duidelijk maken dat fouten maken mag, dat ze verder mogen gaan op andermans ideeën...
Als leerlingen afkomen met eigen voorstellen, integreer deze dan indien mogelijk zodat ze het gevoel hebben dat ze inspraak hebben.
Toon ook gewoon dat je zelf zin hebt om te experimenteren, deel te nemen aan het spel... Zeker in het begin van een activiteit!

Welke 3 acties zou ik ondernemen in mijn muzische droomschool?

1. Ik zou een muzische kar met heel wat materiaal voorzien voor heel de school. Dit is ideaal om gemakkelijk veel materiaal te kunnen verplaatsen van klas naar klas. Nog handiger zou het zijn als er gewoon een ruimte over is om volledig muzisch in te richten. Dan moet je tijdens muzo gewoon maar verhuizen met je klas en is alles aanwezig. Zo hebben sommige scholen een zolder ter beschikking.
2. Ik vind persoonlijk dat leerlingen elke week een namiddag muzisch bezig moeten kunnen zijn. Zo’n gezellige namiddag is echt onontbeerlijk! Het is het best dat je hiervoor een dag in de week vastlegt zodat er onmogelijk iets anders in de plaats kan komen. Indien het op de school realiseerbaar is, zou ik de muzonamiddag af en toe in carrouselvorm organiseren. Zeker als er meerdere klassen van eenzelfde leerjaar zijn. Dan kunnen de leerlingen bv. drie activiteiten volgen in een namiddag die elk 50 min. duren bij telkens een andere leerkracht die begeleidt. Dit biedt als voordeel dat je als leerkracht maar één activiteit moet voorbereiden.
3. Heel dikwijls is er bij speciale gelegenheden zoals moederdag, verjaardag vieren in de klas, de nieuwjaarsbrief, afscheid op het einde van het schooljaar geen aandacht voor het muzische. In mijn muzische droomschool zou dit wel zo veel mogelijk gerealiseerd moeten worden. Zo kan je de kaft van de nieuwjaarsbrief door de leerlingen zelf laten ontwerpen, de verjaardag vieren met een verjaardagsrap zoals ik hierboven al beschreef...