Mijn actuele visie op muzische vorming

"Creativiteit is uitvinden, experimenteren, groeien, regels doorbreken, fouten maken en plezier maken."

Door alle ervaringen binnen muzo die ik de voorbije jaren heb opgedaan is mijn muzische kijk enorm veranderd en ruimer geworden! Voor mij was muzo een vak waarvan ik eigenlijk niet wist dat het bestond. Als er wat tijd over was, deden we iets ‘muzisch’ in mijn lagere school. Dat was dus eigenlijk meestal knutselen, een lied zingen of een gedicht vanbuiten leren.

Als snel ontdekte ik dat tijdens het opgroeien als kind het creatief denken dikwijls aansporen echt nuttig is! Als we ons creatief denken niet vaak genoeg aanspreken, verliezen we het. Ons probleemoplossend denken gaat er heel erg op vooruit als we veel creatief bezig zijn. Ik zag in dat muzo dus eigenlijk echt wel een belangrijke plaats in het onderwijs inneemt. Bovendien zorgt dit vak ervoor dat leerlingen ook tijdens andere lessen actiever meewerken. 

Daarnaast leren kinderen door muzo allerlei attitudes aan zoals samenwerken, het werk van anderen appreciëren, verschillen als normaal beschouwen… Dit is heel belangrijk voor een goede klassfeer en om op een juiste manier met andere mensen te leren omgaan.

Ondertussen weet ik ook hoe belangrijk het is om kinderen positief te bevestigen bij hun werk. Dit probeer ik te doen door hen te zeggen wat ik tof vind aan hun werk, wat ze goed gedaan hebben… Kinderen die misschien niet de meest creatieve duizendpoot zijn, maar wel een zeer goede attitude hebben in de klas, verdienen ook een mondelinge pluim van mij! Als kinderen zelf om bevestiging vragen kan je eens antwoorden met een tegenvraag zoals 'Vind jij het goed? Ben jij tevreden over je werk? Dat is het belangrijkste voor mij.’ of ‘Het hoeft niet per se mooi te zijn.’ Je zal zien dat kinderen op den duur die houding overnemen. Gefrustreerde kinderen ondersteun je hierdoor emotioneel.

Muzo moet voor elk kind een succeservaring zijn! Het resultaat is niet belangrijk. Waar het allemaal om draait is het proces! Je moet de kans krijgen om te groeien. Fouten maken hoort hierbij! Er mogen dingen tegengaan. Je kan er enkel van bijleren. Kinderen die het anders willen aanpakken probeer ik dan ook nooit af te remmen! Het is net positief als ze zo originele ideeën hebben om iets out-of-the-box te doen. Uiteraard moeten dezelfde doelen wel nog steeds bereikt worden. 

Ik probeer kinderen ook nooit op te jagen als ze aan hun werk bezig zijn. Leerlingen moeten zich uitgenodigd voelen om aan de slag te gaan. Ik onderbreek enkel als ik zie dat ze met andere zaken bezig zijn. Maar er zijn altijd kinderen die het eerste kwartier nog wat onwennig bezig zijn. Dat is niet abnormaal. Ze moeten wennen aan de nieuwe situatie en niet iedereen heeft direct een idee klaar dat hij/zij wil uitwerken. 

Het komt er dus op neer dat je als leerkracht een begeleider bent die net genoeg, maar ook niet te veel mag sturen. Als ik zie dat leerlingen goed aan de slag zijn, trek ik mij dan ook terug. Uiteraard bied ik hulp aan aan leerlingen die nodig hebben. Maar ik pak het subtiel aan door hen gerichte vragen te stellen om hen te helpen focussen, door hen suggesties te geven waarbij ze nog erg veel eigen inbreng kunnen leveren, door hen uit te dagen, door hun logisch denken te stimuleren, door vragen te stellen als 'Wat zou er gebeuren als…? Waarmee zou je dat kunnen doen?’... Ik ben ervan overtuigd dat elk kind wel iets muzisch in zich heeft! 

Wat ik zeker ook meeneem uit de voorbije jaren is dat je als leerkracht steeds opdrachten moet voorzien waarvan je weet dat het resultaat uiteindelijk bij iedereen anders zal zijn. Daarom toon ik nooit een voorbeeld van een eindproduct. Leerlingen vinden het zelf ook leuk als niemand hetzelfde resultaat heeft. Zo kan er eigenlijk ook geen discussie zijn over welk werkje nu het beste of het mooiste is. Want je kan het in principe niet vergelijken. Ik wil leerlingen ook uitdagen om niet tevreden te zijn met het eerste, het beste. Als je wat langer nadenkt, kom je soms tot een nog veel origineler idee! 

Wat nog fijn is aan zo'n verscheidenheid van resultaten, is dat je als leerkracht ziet wat leerlingen op creatief vlak in hun mars hebben. Je zal zien dat de ene leerling al wat creatiever is dan de andere. Als je dit weet, kan je er bij samenwerkingsvormen voor kiezen om de creatiefste leerlingen samen te zetten met leerlingen die het op dit vlak iets moeilijker hebben. De sterkere zullen sowieso de iets zwakkere leerlingen op gang trekken en hun faalangst verminderen. Bovendien kunnen leerlingen veel leren van elkaars creatief denkproces en trainen ze hun sociale vaardigheden.

Open opdrachten zorgen voor variatie in resultaten, maar ook voor minder stress bij leerlingen die minder goed zijn in iets exact volgens de ‘regels’ maken/uitvoeren. Om technische aspecten te oefenen zijn gesloten opdrachten dat weer wel heel geschikt! Deze opdrachten kunnen ook veiligheid aan de leerlingen bieden omdat ze nog niet buiten de lijntjes hoeven te kleuren.

Bij open opdrachten vraag je meer inbreng van de leerlingen, maar zijn er grenzen vastgelegd. Bij vrije opdrachten zijn er daarentegen weinig grenzen waaraan de leerlingen zich moeten houden. Ik vind zo'n opdrachten persoonlijk nog een grotere uitdaging voor de kinderen en zou dus heel graag in de toekomst eens een vrije opdracht uitvoeren in mijn stageklas! Maar ik ben mij er mij van bewust dat leerlingen hiervoor voldoende ervaring moeten hebben. Deze opdrachten hebben namelijk als nadeel dat leerlingen die geen inspiratie hebben om tot actie over te gaan, faalangst kunnen krijgen.

Veel materiaal aan de kinderen aanbieden, vergroot sowieso de kans dat er veel verscheidenheid zal zijn in de werken omdat niemand exact hetzelfde kiest. Zo wordt de fantasie van kinderen bovendien enorm aangesproken en maken ze meteen associaties. Maar wat ik nog heb bijgeleerd i.v.m. materiaalkeuze is dat het best zo eenvoudig mogelijk is. Dan kunnen kinderen er echt volledig hun eigen ding mee doen. Bovendien wekt het nieuwsgierigheid en verwondering bij kinderen op. Het voordeel is dat zo'n materiaal dikwijls goedkoop is en gemakkelijk te vinden. Belangrijk is wel dat je leerlingen leert om respectvol met het materiaal om te gaan. Daarom moet je als leerkracht onmiddellijk duidelijke instructies geven.

Wat volgens mij zeker even belangrijk is als het muzisch denkproces is het terugblikken nadien. Dit kan je doen door bijvoorbeeld een leefwereldgerichte evaluatievorm. Door vragen te stellen weet je hoe de kinderen jouw les beleefd hebben, wat ze meenemen voor later, hoe ze het proces doorlopen hebben, of ze al dan niet tevreden zijn over hun eindproduct... Evalueren heeft als voordeel dat je als leerkracht eventueel dingen kan aanpassen als je de les later nog eens geeft, maar leerlingen leren hierdoor ook zichzelf te sturen. Ze leren hun eigen leerproces in handen nemen en oefenen ondertussen op communiceren met elkaar.

Als ik later mijn eigen klasje heb, wil ik proberen zo breed mogelijk muzisch te werken. Ik wil niet enkel elke vrijdagnamiddag aan muzo besteden. Door muzo o.a. te betrekken in andere leergebieden zal ik de lessen zelf leuker vinden en dus enthousiaster voor de klas staan. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat hierdoor de lesinhoud voor de leerlingen ook plezanter wordt. Dat mijn leerlingen extra inzet zullen vertonen krijg ik er dus gratis bij! Voor mij is er dus geen enkele reden om dit niet te doen.

Groeien in het muzische zien en zijn zal ik in de toekomst sowieso nog doen! Bijleren doe je nu eenmaal je leven lang. Maar ik denk dat ik de kneepjes van het vak toch voldoende onder de knie heb om als juf Charlotte aan de slag te gaan. Ik kijk ernaar uit om mijn kennis en ervaringen met mijn toekomstige klasje te delen! Ik ben zelf heel graag creatief bezig en geniet er minstens evenveel van om kinderen creatief aan het werk te zien. Hun fiere gezichtjes te zien als hun werk af is, is goud waard!